12 Eylül 2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Sera Gazı Emisyon Raporlarının Doğrulanması ve Doğrulayıcı Kuruluşların Akreditasyonu Tebliğinde yapılan son değişiklikler, Türkiye’nin sera gazı emisyonlarının doğrulanması ve izlenmesi süreçlerinde önemli yenilikler getirdi. Bu değişiklikler; doğrulama sürecini daha titiz ve şeffaf hale getirerek, hem işletmeler hem de doğrulayıcı kuruluşlar için yeni sorumluluklar tanımlamaktadır.
Doğrulayıcı Kuruluşların Artan Sorumlulukları
Doğrulayıcı kuruluşlar artık emisyon doğrulama süreçlerinde çok daha kapsamlı bir yaklaşım benimsemek zorundadır. Yeni düzenlemeler, doğrulayıcı kuruluşların sadece emisyon verilerini kontrol etmek ile yetinmeyip işletmenin tüm veri akış süreçlerini, kontrol faaliyetlerini ve risk analizlerini incelemesini zorunlu tutar.
Doğrulama ve Saha Ziyareti Süreleri:
Ek-3’te belirtilen doğrulama süreleri, her tesisin emisyon seviyelerine göre minimum süreleri içermektedir.
Düşük emisyonlu tesisler için doğrulama süresi en az 3 adam-gün olup bunun 1 günü saha ziyareti olarak ayrılmalıdır.
Kategori A tesisler için doğrulama süresi en az 4 adam-gün olup bunun 2 günü saha ziyareti olarak ayrılmalıdır.
Kategori B tesisler için doğrulama süresi 8 adam-gün olup bunun, 2 günden az olmamak kaydıyla, 4 günü saha ziyareti olarak ayrılmalıdır.
Kategori C tesisler için doğrulama süresi 16 adam-gün olup bunun, 2 günden az olmamak kaydıyla, 8 günü saha ziyareti olarak ayrılmalıdır.
Bu süreler doğrultusunda doğrulayıcı kuruluşlar, sahada emisyon izleme sistemlerini incelemek ve verilerin doğruluğunu değerlendirmek için yeterli zamanı ayırmak zorundadır. Bu sayede, doğrulama süreçleri daha titiz ve güvenilir hale gelecektir.
Stratejik Analiz ve Risk Yönetimi:
Stratejik analiz süreci doğrulayıcı kuruluşlar için artık zorunlu hale getirilmiştir. Eğer doğrulayıcı kuruluş, son iki yılın içinde bir tesisin doğrulama sürecine katılmamışsa, stratejik analiz kapsamında tesiste yerinde saha ziyareti yapmak zorundadır. Stratejik analiz, doğrulayıcı kuruluşların bir tesisin faaliyetlerini ve emisyon kaynaklarını kapsamlı bir şekilde değerlendirmesini gerektirir. Bu analiz, tesiste yapılan saha ziyaretlerini ve işletmenin kontrol sistemlerinin işleyişini de içerir. Stratejik analiz esnasında doğrulayıcı kuruluş, tesisin veri akışlarını, emisyon kaynaklarını ve izleme planında yer alan prosedürleri değerlendirir. Risk analizi ise işletmenin dahili ve kontrol risklerini kapsayacak şekilde genişletilmiş olup, doğrulama sürecindeki olası hataların tespit edilmesini sağlar.
İşletmelerin Artan Yükümlülükleri
Yapılan değişiklikler ile beraber, işletmeler artık daha fazla belge ve bilgi sunmalıdır. Bu yükümlülüklerin başında, doğrulayıcı kuruluşlara tesisin emisyon izleme süreçlerini şeffaf bir şekilde sunmaları gelir. İşletmeler, doğrulayıcı kuruluşlara güncel kapasite raporlarını veya kapasite raporundan muaf olduklarını gösteren belgeleri sunmakla yükümlüdür. Ayrıca, işletmeler veri akış süreçlerini açıklayan diyagramları da sunmalıdır. Bu diyagramlar, veri akışının hangi aşamalardan geçtiğini ve hangi kontrol mekanizmalarının uygulandığını görsel olarak ortaya koyar. Ek olarak, işletmeler belirtilen asgari adam-gün sürelerine ve ücretlendirme esaslarına uymak zorundadır.
Tarafsızlık ve Bağımsızlık İlkelerindeki Değişiklikler
Doğrulayıcı kuruluşların tarafsızlık ve bağımsızlık ilkelerine ilişkin de yeni bir düzenleme getirilmiştir. Artık doğrulayıcı kuruluşlar, mevzuata aykırı davranan bir personeli tespit ettiklerinde bu durumu yalnızca TÜRKAK’a değil, aynı zamanda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na da bildirmek zorundadır. Ayrıca, kanunla verilmiş ölçüm ve kalibrasyon gibi işlemler ile TÜRKAK tarafından akreditasyon hizmeti verilmeyen ISO/IEC 17029 standardına dayalı doğrulama faaliyetleri ticari ilişkiler kapsamında değerlendirilmemektedir.
Baş Doğrulayıcı, Doğrulayıcı ve Teknik Uzmanlarda Aranacak Şartlar
Yeni düzenlemeler doğrultusunda, doğrulama süreçlerinde görev alacak baş doğrulayıcı, doğrulayıcı ve teknik uzman pozisyonlarında bulunan kişilerde aranacak şartlar güncellenmiştir. Bu kişilerde aranan tecrübe ve eğitim kriterleri daha sıkı hale getirilmiştir. Öne çıkan değişiklikler şu şekildedir:
Baş Doğrulayıcı: En az 4 yıllık iş tecrübesine sahip olmalı ve doğrulayıcı kuruluşlarda en az 1 yıl çalışmış olmalıdır. Ayrıca, son 3 yıl içinde en az 6 tam doğrulama görevini tamamlamış olma şartı getirilmiştir.
Doğrulayıcı: En az 3 yıllık iş tecrübesine sahip olmalı ve en az 1 yıl boyunca doğrulayıcı kuruluşlarda aday doğrulayıcı olarak çalışmış olmalıdır. Ayrıca, son 3 yıl içinde en az 6 tam doğrulama yapmış olmalıdır.
Teknik Uzman: İlgili alanda en az 4 yıl mesleki tecrübeye sahip olmalı ve destek vereceği sektörlerde teknik bilgi birikimi bulunmalıdır. Ayrıca, sera gazlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması mevzuatına yönelik en az 2 günlük bir eğitim almış olmalıdır.
Kapatılacak veya Faaliyetlerini Durduracak Tesisler İçin Yeni Düzenlemeler
Kapatılması veya faaliyetlerini durdurması planlanan tesislerle ilgili de yeni yükümlülükler getirilmiştir. İşletmeler, kapatılmadan önce doğrulayıcı kuruluşlarla sözleşme yapmak zorundadır. Bu doğrulama faaliyetleri, işletmenin faaliyetlerinin sona ermesinden önce planlanmalı ve saha ziyaretleri işletme kapatılmadan gerçekleştirilmelidir. Bu, kapanan ya da kapanacak olan tesislerin emisyon verilerinin doğruluğunu koruma altına almak amacıyla yapılmıştır.
Yapılan bu düzenlemeler, Türkiye’nin emisyon izleme ve doğrulama süreçlerini daha etkin ve şeffaf hale getiriyor. Hem işletmelere hem de doğrulayıcı kuruluşlara getirilen yeni sorumluluklar, emisyon verilerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini artırmayı hedefliyor. Bu sayede, sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve raporlanması süreçleri uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilirken, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada önemli bir adım atılmış olacak.
Comentarios