Kaynakların tükenmesi ve iklim değişikliği gibi acil çevresel sorunların üstesinden gelmek için sanayide iş yapma şeklimizi temelden değiştirmemiz gerekiyor. Bu değişime öncülük edecek ekonomi modeli ise döngüsel ekonomi modeli. Hammaddeleri işleyip ürün haline getirip yalnızca bir kez kullanmak ve sonra çöpe atmak yerine; döngüsel ekonomi modelini uygulayan işletmeler, yeniden kullanmak için değer zincirlerindeki kaynakları yeniden elden geçirir ve döngüye tekrar kazandırır.
Böyle bir yaklaşım teoride kulağa hoş geliyor ama pratikte nasıl çalışıyor?
Şirketlerin döngüsel ekonomi modelini uygulamaya koymak için izleyebilecekleri dört ana adımı inceledik. Dört adım, döngüsel ekonominin pratik yönünü finansal ve müşteri perspektifiyle bir araya getiriyor.
1. Adım: Döngüyü Tamamlayın
Döngüyü tamamlamak, döngüsel ekonomi modelini uygulamak için önemli bir ilk adımdır. Basitçe söylemek gerekirse, döngüsel ekonomi modeli, şirketlerin Al-Yap-Kullan-At doğrusal değer zincirinden; Al-Yap-Kullan-Dönüştür döngüsel değer zincirine geçmesini gerektirir. Döngü, ürünlerin doğrudan yeniden kullanımı, yenileme veya geleneksel geri dönüşüm gibi kısmi yeniden kullanım önlemleri veya biyolojik olarak parçalanabilirlik yoluyla tamamlanabilir.
Sürdürülebilir Ürün Tasarımı
Modülerlik, tersinir bağlantı teknikleri ve komplike malzemelerden kaçınılması; döngünün kapanmasını sağlamak için önemli ürün tasarım kararlarıdır. Bu, montajı ve demontajı basitleştirir ve kullanım ömrü sonunda ürünün dönüştürülmesine yardımcı olur.
Telefon üreticilerinin çoğu; bir telefonun uygun parçalarının yeniden kullanılmasını ve hatta geri dönüştürülmesini zorlaştıran yapıştırma, kompozit ve komplike malzemeler kullanırken; Hollandalı şirket Fairphone, presle takılan ve yapıştırılmayan yedi yapı taşından oluşan modüler bir akıllı telefon tasarladı. Sonuç: Telefonun pili gibi basit parçalar doğrudan kullanıcılar tarafından değiştirilebilirken, ses bağlantısı gibi karmaşık parçalar tamircilerde değiştirilebilir. Döngüsel tasarım; tek bir firmanın tüm farklı faaliyetleri (üretim, geri alma, demontaj, vb.) kendi başına gerçekleştirmesi çok zor ve çoğu zaman verimsiz olduğundan, döngüsel değer zinciri boyunca tüm paydaşlarla yakın işbirliği gerektirir.
Paydaşlarla Yakın İlişki
İşbirliğinin amacı, ortak bir değer önerisi yaratmaktır. Şirketler döngüdeki tüm şirketlerle etkileşime girmeye alışık olmadıklarından, bunun yerine doğrudan tedarikçi veya müşteri ilişkilerine odaklandıkları için bu döngüsel ekonomiye geçişte zorlayıcıdır.
İsviçreli kumaş üreticisi Schoeller, müşterilerin belirli bir süre için iş kıyafetleri kiraladıkları ve daha sonra bunları yeniden kullanım için iade ettikleri döngüsel iş modelini kullanmaya başladı. Kıyafetlerine ilişkin yeni iş fikirlerinin, şirketler arası tasarım gereksinimleri nedeniyle bu tür bir işbirliği olmadan imkansız olduğunu çabucak öğrendi. Döngünün tüm aşamaları için yedi paydaşla döngüsel bir ekosistem inşa etti ve sonunda buna Wear2wear adını verdi. Schoeller için en temel ilke, tüm paydaşların aynı amaç duygusunu paylaşması, aksi takdirde ekosistemin bütünlüğünü güçlendirmek için daha uygun paydaşlar ile değiştirilir.
2. Adım: Döngüyü Güçlendirin
Bu adım; döngüselliğin, çevre sorunlarının çözümüne katkıda bulunmasını sağlar. Böylece kaynak miktarını azaltır ve döngüdeki kaynak akışını azaltır. Bu; onarılabilirlik, yerel üretim ve yenilenebilir enerjilerin kullanımı gibi kalıpları içerir.
Döngüyü güçlendirmek için, tüm döngü boyunca ekolojik ayak izini anlamak; hem kendinizin hem de paydaşlarınızın, üretim süreçlerine ve müşteri faaliyetlerine derinlemesine incelemeniz gerekir. Belirli bir malzeme seçimi şirketinizin çevresel ayak izini azaltabilirken, ekosistemdeki başka bir şirketin teknik karmaşıklığını ve maliyetlerini artırabilir. Bu tür ödünleşimleri proaktif olarak vurgulamalı, bunları nasıl yöneteceğinizi öğrenmeli ve çevre için en iyi çözümleri bulmalısınız, ancak yine de paydaşların ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurmalısınız.
3. Adım: Döngüden Gelir Elde Edin
Döngüyü tamamladıktan ve güçlendirdikten sonra, kendinize sormanız gereken bir sonraki soru: Döngüsel ürünün değerini nasıl yakalayacaksınız?
Bu tür bir döngüsel gelir modeli, performansa dayalıdır. Bu, esasen müşterilerin yalnızca bir ürünün performansı için ödeme yapması, ancak ürünün kendisi için ödeme yapmaması anlamına gelir. Eskiden Philips Aydınlatma olan Signify firması harika bir örnektir. Signify, ampul satmaktan bir hizmet olarak aydınlatma sunmaya geçti. Bunu yaparken, müşteriler yalnızca kullandıkları ışık için ödeme yaparak paradan tasarruf ederken, patlamış ampullerin değiştirilmesi ve imha edilmesi zahmetinden kurtulurlar. Daha da önemlisi, Signify ürünlerinin kontrolünü elinde tutar ve devam eden bir müşteri ilişkisini sürdürürken değerli malzemelerin geri alınmasını kolaylaştırır. Çevre dahil herkes kazanır.
Döngüsel ekonomi modelinden para kazanmak için birden fazla seçeneği düşünmelisiniz. Döngüsel çözümünüz için yenilikçi gelir modelleri portföyü bulunmaktadır. Döngüsel çözümünüz için hangi gelir modelinin en uygun olduğunu pazarı okuyarak bulunabilir, bu nedenle süreçte çok erken tek bir seçeneğe odaklanmayın. Temel zorluklar şunları içerir:
Sektörünüzdeki baskın mantığı kırmanız ve kökten yeni bir gelir modeli geliştirmeniz gerekir. Çok açık fikirli liderler bile bunu yapmakta zorlanırlar.
Gelir modelinin oluşturulmasına yeterince zaman ayırmanız gerekir. Birlikte çalıştığımız birçok şirket birinci sınıf teknolojilerin, ürünlerin ve süreçlerin geliştirilmesi için çok çaba sarf ediyor, ancak çoğu zaman doğru gelir modelinin geliştirilmesini unutuyor.
Gelir modeli müşteriler için çekici değilse, en iyi döngüsel ürünün bile hiçbir değeri yoktur.
4. Adım: Döngüyü Hareketlendirin
Bu adımın amacı, ürünün döngüsel olmasının ötesine geçen hareketlendirici değer önermeleri yaratmaktır. Örneğin deneyim satışı; bir şirketin yalnızca ürünü değil, aynı zamanda ürünüyle ilgili daha yüksek müşteri talebine yol açabilecek tüm bir deneyimi sunarak müşterileri için nasıl ek değer yaratabileceğini açıklar.
Döngüsel ekonomi, şu anda karşı karşıya olduğumuz çevresel, sosyal ve ekonomik sorunları tek başına çözmeyecektir. Ama doğru yönde atılmış büyük bir adımdır. Döngüsel ekonomi modeli yolculuğuna çıktıklarında, yöneticilere kendilerine tek bir soru sormalarını öneriyoruz:
Sattığınız tüm ürünleri iade almak zorunda olsaydınız, bugün neyi farklı yapardınız?
Sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomi çözümlerimiz hakkında bilgi almak için:
Kaynak: Hbr